کد مطلب:312230 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:280
تأثیر حوادث در روند شکل گیری شخصیت انسان
بخشی از دانش های ما برگرفته از محیط پیرامون مان است و بر این پایه ویژگی های محیطی در چگونگی شخصیت افراد نقش بسزایی پیدا می كند. انسانی كه در فضایی با نشاط و پر تلاش تنفس می كند، این شرایط - برابر روند عادی تكون شخصیت او - از او انسانی پویا و كوشنده می سازد. و برعكس، چنانچه محیط اطراف كسی راكد و مرده باشد او نیز به چنین زندگی تن داده و آینده ای ساكت و ساكن خواهد داشت، مگر آن كه عواملی قوی تر و نیروهایی برتر او را به سمتی دیگر سوق دهد.
نگرش به حوادث پیرامون خویش و دقت در رخدادهای معاصر از مؤثرترین عوامل رشد و توسعه ی علمی به شمار می آید. انسان هایی كه در مقاطع تاریخی پر حادثه می زیسته اند، بسی بیش از دیگران و حتی آیندگان كه با مطالعه ی تاریخ پی به روزگار آنان می برند، از شخصیتی استوار و بینشی روشن می توانند بهره مند باشند. البته كسانی هستند كه چشم از همه ی درس آموزی های روزگار می بندند و یا دیده ی دل آنان از درك آن ها ناتوان است.
[ صفحه 52]
آنچه گفتیم درباره ی انسان هایی كه از میانگین درك و هوش بهره ای دارند صادق و روشن است. اكنون بیفزایم كسانی چون رسول خدا (ص) و معصومان (ع) كه متصل به منبع وحی الهی بوده اند، از حقایق آنچه پیرامون آن ها می گذرد بسی برتر و بهتر از دیگران آگاه اند. آنان آن گونه كه ما از حوادث متأثریم و راه شناخت ما منحصر بدان است نیستند، بلكه روح قدسی آنان از بی كران علوم ربانی نیز سرشار است، اما به هر حال چشم از حوادث پیرامون خود و نیز تاریخ فرو نبسته اند.
امیرمؤمنان (ع) در بخشی از سفارش های خود به امام حسن (ع) چنین می فرماید:
ای بنی انی و ان لم اكن عمرت عمر من كان قبلی، فقد نظرت فی اعمالهم و فكرت فی اخبارهم و سرت فی آثارهم حتی عدت كأحدهم بل كانی بما انتهی الی من امورهم قد عمرت مع اولهم الی آخرهم فعرفت صفو ذلك من كدره و نفعه من ضرره فاستخلصت لك من كل امر نخیله و توخیت لك جمیله و صرفت عنك مجهوله [1] .
پسرم! اگرچه من به اندازه ی همه ی آنان كه پیش از من زیسته اند، روزگار نگذرانده ام، اما در كارهای آنان به دقت نگریستم و در اخبار آنان فكر كردم و در آثار به جای مانده از آنان سیر كردم تا آن جا كه یك نفر از آنان به شمار آمدم، بلكه گویا به خاطر آنچه از آن ها به من رسیده، با آنان از انجام تا اكنون زیسته ام؛ پس زلال زندگی آنان را از تیره ی آن شناختم و سود آن را از زیانش دانستم. پس اكنون كارهای برجسته ی آنان را برای تو برگزیدم و زیبای آن ها را برگرفتم و نادانسته های آن ها را از تو دور داشتم.
علی (ع) این گونه با تاریخ زیسته است. دیدگان خدایی او كه كنكاشگر حقایق هستی است، تمام اسرار هزار توی تاریخ را می گشاید و از سر اندیشه ای ژرف به حوادث می نگرد.
[ صفحه 53]
نگرش به حوادث پیرامون خویش و دقت در رخدادهای معاصر از مؤثرترین عوامل رشد و توسعه ی علمی به شمار می آید. انسان هایی كه در مقاطع تاریخی پر حادثه می زیسته اند، بسی بیش از دیگران و حتی آیندگان كه با مطالعه ی تاریخ پی به روزگار آنان می برند، از شخصیتی استوار و بینشی روشن می توانند بهره مند باشند. البته كسانی هستند كه چشم از همه ی درس آموزی های روزگار می بندند و یا دیده ی دل آنان از درك آن ها ناتوان است.
[ صفحه 52]
آنچه گفتیم درباره ی انسان هایی كه از میانگین درك و هوش بهره ای دارند صادق و روشن است. اكنون بیفزایم كسانی چون رسول خدا (ص) و معصومان (ع) كه متصل به منبع وحی الهی بوده اند، از حقایق آنچه پیرامون آن ها می گذرد بسی برتر و بهتر از دیگران آگاه اند. آنان آن گونه كه ما از حوادث متأثریم و راه شناخت ما منحصر بدان است نیستند، بلكه روح قدسی آنان از بی كران علوم ربانی نیز سرشار است، اما به هر حال چشم از حوادث پیرامون خود و نیز تاریخ فرو نبسته اند.
امیرمؤمنان (ع) در بخشی از سفارش های خود به امام حسن (ع) چنین می فرماید:
ای بنی انی و ان لم اكن عمرت عمر من كان قبلی، فقد نظرت فی اعمالهم و فكرت فی اخبارهم و سرت فی آثارهم حتی عدت كأحدهم بل كانی بما انتهی الی من امورهم قد عمرت مع اولهم الی آخرهم فعرفت صفو ذلك من كدره و نفعه من ضرره فاستخلصت لك من كل امر نخیله و توخیت لك جمیله و صرفت عنك مجهوله [1] .
پسرم! اگرچه من به اندازه ی همه ی آنان كه پیش از من زیسته اند، روزگار نگذرانده ام، اما در كارهای آنان به دقت نگریستم و در اخبار آنان فكر كردم و در آثار به جای مانده از آنان سیر كردم تا آن جا كه یك نفر از آنان به شمار آمدم، بلكه گویا به خاطر آنچه از آن ها به من رسیده، با آنان از انجام تا اكنون زیسته ام؛ پس زلال زندگی آنان را از تیره ی آن شناختم و سود آن را از زیانش دانستم. پس اكنون كارهای برجسته ی آنان را برای تو برگزیدم و زیبای آن ها را برگرفتم و نادانسته های آن ها را از تو دور داشتم.
علی (ع) این گونه با تاریخ زیسته است. دیدگان خدایی او كه كنكاشگر حقایق هستی است، تمام اسرار هزار توی تاریخ را می گشاید و از سر اندیشه ای ژرف به حوادث می نگرد.
[ صفحه 53]
[1] نهج البلاغه، نامه ي 31.